De villa van Napoleon
Het verleden en heden van een vervallen villa op een heuvel

De villa van Napoleon
Het verleden en heden van een vervallen villa op een heuvel

Het is een van de meest  fascinerende gebouwen van Bologna: de vroegere villa van Napoleon. De Franse keizer heeft er zelf nooit een voet gezet. Maar hij werd verliefd op een klein rond kerkje en het uitzicht over de stad. Wat zou er drie eeuwen later van over zijn?

Een villa in de verte

Wie vanuit het historisch centrum van Bologna dromerig staart naar de groene heuvels van de Apennijnen, krijgt ze al snel in het oog. De acht zandkleurige pilaren van Villa Aldini. Vanaf de top van een van de middeleeuwse torens voelt het zelfs alsof je het statige gebouw zo kunt oppakken, om het op een andere heuveltop te zetten. Wie op het grasveld voor de villa staat en opkijkt naar de hoge zuilen en de façade, moet echter zijn hoofd in zijn nek leggen om het enorme gebouw goed te kunnen zien. Maar eerst moet je bij de villa zien te komen…

Te doen in Bologna
Een van de sporen van Napoleons aanwezigheid in Bologna

Napoleon werd niet verliefd op de eerste de beste plek. Villa Aldini – vernoemd naar Napoleons minister – is gebouwd op een hoge heuvel aan de zuidkant van de stad en het is een hele klim om er te komen. Maar wel een mooie. Meteen buiten het middeleeuwse centrum van Bologna loopt een smalle weg meer dan een kilometer steil omhoog. Even moed verzamelen dus. De inwoners van Bologna beschouwen de steile Via dell’Osservanza als een van de meest panoramische en adembenemende wegen van Bologna. ‘Adembenemend’ heeft waarschijnlijk vooral met het stijgingspercentage van de weg te maken. Aanvankelijk zie je namelijk nog weinig van het uitzicht.

Bologna te doen
Een van de vele bochten van de Via dell’Osservanza

De stenen loopbrug

Maar wie doorzet, ziet geleidelijk de groene vallei opduiken waar Parco Villa Ghigi – een van de mooiste parken van de stad – zich uitstrekt. De monumentale Via dell’Osservanza is in 1660 aangelegd zodat de kerken op de heuvel beter bereikbaar waren. De kerken die Napoleon eeuwen later met de grond gelijk maakte: hij had de stenen nodig voor zijn villa. In 1983 is de weg waar je nu loopt grondig gerenoveerd waardoor een soort geplaveide ‘stenen loopbrug’ is ontstaan. Langs deze stenen loopbrug staan de twaalf statiën die bezoekers in de middeleeuwen naar het kerkje begeleidden waar Napoleon in 1805 verliefd op werd.

Bologna te doen
Italië is en blijft een katholiek land: volg de statiën die de lijdensweg van Christus verbeelden

De sierlijke stenen zuilen volgend, stijg je langzaam boven de stad uit. De bebouwing wordt minder en bestaat vooral uit achttiende-eeuwse villa’s. De begroeiing neemt toe. De weg kronkelt maar door, tot alleen de vogels de stilte verstoren. Villa Aldini is nergens te bekennen. Tot je een hek doorgaat en een bocht omslaat. Plotseling strekt de stad zich als een maquette onder je uit. De zee van rode daken steekt fel af bij de blauwe lucht en het groene park. Toch is het de moeite waard je ogen af te wenden van het geweldige uitzicht en achterom te kijken.

Bologna te doen
Uitzicht op Parco Villa Ghigi

Liefde op het eerste gezicht

Met haar imposante zuilengalerij, balkon en façade kijkt de enorme villa op haar bezoekers neer. Als je even tijd nodig hebt om het gebouw op je in te laten werken: je bent niet de enige. De façade bestaat uit een reliëf met de berg Olympus en vormt een directe verwijzing naar de oudheid. Dat geldt overigens voor het hele monument: de villa is gebouwd in de neoclassicistische stijl waar heel Europa in de 18de eeuw dol op was. Maar wie beter kijkt, ziet ook scheuren, kapotte ramen, graffiti, spinnenwebben en afgebladderde verf. Het maakt de villa niet mooier, maar wel fascinerender.

Wie weet wordt de villa ooit nog gerestaureerd: een museum of hotel zou het hier goed doen

Napoleon veroverde Bologna in 1796. De Kleine Generaal kwam in de daaropvolgende jaren echter weinig in de Noord-Italiaanse stad. Maar áls hij de stad bezocht, maakte die altijd grote indruk op hem. Zo ook het kerkje ‘Rotonda della Madonna del Monte’. Als je je ogen toen losrukte van het uitzicht en achterom keek, stond er geen monumentale villa, maar een schattig klein rond kerkje met prachtige fresco’s uit de 12de eeuw. Napoleon werd op slag verliefd op dit kerkje en gaf zijn minister – Antonio Aldini – opdracht naast het kerkje een villa te bouwen.

Bologna te doen
Op deze heldere herfstdag is de stad – dankzij de kale bomen – extra goed te zien

Het verleden en heden van Villa Aldini

Napoleon vervolgde zijn veldtochten en Aldini begon in 1811 met de bouw van de villa die Napoleon wenste. De keizerlijke residentie was vier jaar later klaar. Van de kerken op de heuvel was echter weinig meer over en dat gold ook voor het ronde Maria-kerkje. In plaats daarvan was er een statige villa verrezen met aan de achterkant een ronde uitbouw die zich tegenwoordig achter bomen en struiken bevindt. Aldini had het verzoek van Napoleon nogal letterlijk geïnterpreteerd en het kerkje vrijwel volledig in de villa opgenomen. Wat de Franse keizer daarvan vond, kwam de minister nooit te weten: Napoleon heeft zijn villa helaas nooit kunnen bewonderen.

Bologna te doen
De Bolognese architect Guiseppe Nadi (1779 – 1814) maakte het ontwerp van de villa

Wat er in de daaropvolgende eeuwen met de villa gebeurde, is moeilijk te achterhalen. Maar wie tegenwoordig oog in oog staat met het monument en om zich heen kijkt, heeft waarschijnlijk snel door waar de villa – of beter gezegd de bijgebouwen – tegenwoordig voor gebruikt worden. Op de bankjes genieten Noord-Afrikaanse mannen van het uitzicht, aan de waslijnen van de bijgebouwen wapperen kleurige kleren en uit de openstaande ramen klinkt Franse muziek. Inderdaad: in – een klein deel van – de villa is tegenwoordig een ontwikkelingsorganisatie gehuisvest en in de bijgebouwen een vluchtelingenopvang.

Villa Aldini is de grootste opvanglocaties voor vluchtelingen in Bologna

Bewonder de buitenkant

Laat dat je vooral niet weerhouden om de villa te bewonderen. Van buiten, want Napoleons pronkstuk is van binnen niet (meer) toegankelijk. Wie door de kapotte luiken gluurt, begrijpt waarom. De villa heeft duidelijk betere tijden gekend en de binnenkant is grotendeels vervallen. Van de hoge zalen en prachtige ruimten is weinig meer over. Toch is het monument vanwege zijn enorme omvang en statige uitstraling nog steeds indrukwekkend en prikkelt de verbeelding. Wie om de villa heen loopt, stuit bovendien aan de achterkant op sporen van het Maria-kerkje, dat er verrassend nieuw uitziet en niet bepaald 12de-eeuws.

Bologna te doen
De schaduw van de watertoren en de villa verbergt het middeleeuwse kerkje

Dat klopt. Het kerkje is recentelijk gerenoveerd, waarbij de fresco’s uit de 12de eeuw weer zichtbaar zijn geworden. Dat maakt het extra jammer dat het kerkje werkelijk zo dicht is als het eruit ziet. Publiek toegankelijk is het niet. Lopend om de villa kom je weer bij de ingang en de gebouwen waar voornamelijk Noord-Afrikaanse vluchtelingen een tijdelijk thuis hebben gevonden. Van de geschiedenis van de villa zijn zij zich niet bewust. Maar als je een praatje maakt, ontdek je dat zij de plek en het uitzicht des te meer waarderen. Wie niet. Van Napoleon kan veel gezegd worden, maar oog voor locatie had hij absoluut.

Bologna te doen
Het groene ’terras’ van Villa Aldini

Praktische info

Villa Aldini – op de top van de heuvel Collina dell’Osservanza
De villa is niet toegankelijk voor publiek, maar het park waar de villa in ligt is open van zonsopgang tot zonsondergang.

Een van de wandelingen in de gids Wandelen in Bologna voert langs de villa van Napoleon en veel andere hoogtepunten in de heuvels van Bologna, zoals een van de mooiste parken van de stad: Parco Villa Ghigi.

 

Reacties zijn gesloten.
Facebook