Bologna dankt zijn bijnaam ‘het Manhattan van de Middeleeuwen’ aan de honderd torens die vanaf de 12de eeuw de skyline van de stad bepaalden. Elke toren heeft een verhaal, maar de meeste verhalen en torens zijn in de afgelopen negen eeuwen verloren gegaan. Dat geldt echter niet voor Torre Prendiparte.

Een kennismaking met Matteo

‘Zo werd ik op mijn achttiende eigenaar van een middeleeuwse toren’ lacht Matteo. Hij neemt een slok van zijn ijskoffie en vervolgt zijn verhaal: ‘maar denk je dat ik daar blij mee was? Welnee. Ik was geïnteresseerd in vrouwen en auto’s. Niet in middeleeuwse torens’. Toch erfde Matteo de Torre Prendiparte op jonge leeftijd van zijn vader. Er zijn weinig mensen in het kleine Italiaanse koffiebarretje en Marco – fotograaf en vriend van Matteo – en ik gaan volledig op in het verhaal van de sympathieke Italiaanse toreneigenaar. Die vertelt rustig verder: ‘mijn vader had de toren een aantal jaar daarvoor gekocht. Ik heb vaak gedacht “had hij zijn geld maar aan een moderne villa besteed”’.

Met zijn paarse polo en sportschoenen voldoet Matteo inderdaad niet aan het klassieke beeld van een eigenaar van een van de laatst overgebleven middeleeuwse torens van Bologna. ‘De liefde tussen de toren en mij moest groeien’, knipoogt Matteo. ‘Maar met die liefde is het wel goed gekomen’ valt Marco hem bij. ‘En daar mag Bologna blij mee zijn’. Matteo kijkt zijn vriend gespeeld verontwaardigd aan als hij met zelfspot zegt: ‘Bologna? De hele wereld weet dat ik een toren heb…’. Hij verontschuldigt zich dat we de toren vandaag niet in kunnen: er zijn gasten in de bed en breakfast. Maar dat geeft niet. Ik heb de toren twee jaar geleden bezocht en kan me dat nog goed herinneren…

De torens van Bologna

Ik laat Marco en Matteo in gedachten achter in het koffiebarretje in het historisch centrum van Bologna. Op steenworp afstand bevindt zich Torre Prendiparte: de 12de-eeuwse toren die de jonge Matteo erfde. De toren is het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van de ‘Towers Tour’ die het Bureau voor Toerisme van Bologna aanbiedt. In de middeleeuwen was Bologna namelijk bezaaid met honderd torens die een statussymbool vormden voor rijke families. Hoe hoger de toren, hoe rijker de familie. De ‘Gekroonde Toren’ – een bijnaam die Torre Prendiparte dankt aan de kroon die de toren lijkt te dragen – is zestig meter hoog en daarmee de op een na hoogste van de stad. De familie Prendiparte was dus behoorlijk rijk.

Behalve rijkdom, had de familie Prendiparte ook geluk: zoals gids Francesca tijdens de Towers Tour vertelt, is de toren een van de weinige die de oorlogen en branden van de afgelopen eeuwen heeft overleefd. Dankzij Matteo is het bovendien de enige toren waar je kunt slapen, van een aperitivo kunt genieten en dineren. Hoewel Torre Prendiparte boven de rode daken van Bologna uitsteekt, ligt de ingang verborgen in het hart van de stad aan een klein – ogenschijnlijk onbelangrijk – pleintje. De met klimop begroeide houten deur leidt vrijwel meteen naar de twee verdiepingen die samen de bed en breakfast vormen. De 2,5 meter dikke muren laten weinig ruimte over. Maar de schilderijen, antieke meubels en kaarsen zorgen voor een bijzondere sfeer.

De gevangenistoren

De kamers zijn goed verzorgd en de toren staat er zowel van binnen als van buiten mooi bij. Als ik Matteo daarmee complimenteer, lacht hij: ‘nu wel’. De eerste jaren na zijn erfenis liet hij de toren voor wat hij was. Tot hij zelf naarstig op zoek was naar woonruimte en daarom uitweek naar ‘zijn’ toren. Die was echter vanbinnen volledig vervallen. Wat een klusproject van een paar weken zou zijn, werden uiteindelijk zeven jaren. Maar met resultaat. De twaalf verdiepingen zijn allemaal toegankelijk via brede houten trappen met stevige leuningen. De verlichting is beperkt, maar ruim voldoende om de inscripties op de muren te kunnen lezen die gemaakt zijn met…urine.

In de 18de eeuw deed de Gekroonde Toren namelijk dienst als gevangenis. Met urine en het rode stof van de grote stenen waar de toren uit bestaat, doodden gevangenen de tijd met tekenen. Voordat ze zelf gedood werden, want in de kleine cellen zaten voornamelijk veroordeelden die religieuze misdaden hadden begaan: vrijen met een non of vechten in een kerk. De dikke muren en donkere met kaarsen verlichte ruimten bezorgen me rillingen, dus klim ik snel de volgende trappen op. Op naar de top. Want daar kun je doen waar bezoekers van die andere hoge toren in Bologna – de Torre Asinelli – alleen maar van kunnen dromen: eten en drinken.

Eten, drinken en slapen

In het koffiebarretje verklapt Matteo zijn strategie: ‘Na zeven jaar klussen ben ik naar de eigenaar van Torre Asinelli gestapt’. De 97-meter hoge toren is niet alleen het symbool van Bologna, maar is ook de hoogste van de stad. De dagelijkse rij bezoekers is bijna even lang. ‘Ik vroeg hem wat bezoekers graag in zijn toren zouden willen, maar niet kunnen doen. Zijn antwoord? “Eten, drinken en slapen”. Dat werd mijn businessplan’, aldus een triomfantelijke Matteo. Het bleek een succesformule: in 2014 riep Lonely Planet B&B Prendiparte uit als derde meeste bijzondere plek ter wereld om te overnachten. De kamers die ik zojuist passeerde in mijn klim naar de top, zijn sindsdien vrijwel altijd bezet en niet de goedkoopste van de stad.

Een nachtje slapen in de Gekroonde Toren is dus niet voor iedereen weggelegd, maar er is een goed alternatief: Happy Tower. Daarvoor moet de hele toren beklommen worden. Wie bovenkomt, kijkt niet alleen uit over de rode daken van de stad en de groene heuvels van de Apennijnen, maar kan ook genieten van een typisch Italiaanse aperitivo. In de zomer kun je gedurende tien avonden op de Torre Prendiparte genieten van drankjes en hapjes. Niet verrassend: reserveren is noodzakelijk. Op deze zomeravonden zie je de schemering over de daken van de studentenstad vallen en lijkt het of je toppen van de andere middeleeuwse torens bijna kunt aanraken.

Van kijkend omlaag naar klimmend omhoog

De kans is echter groot dat Happy Tower niet heel lang meer bestaat. Matteo geeft toe dat het logistieke proces – alle drank en hapjes moeten omhoog – nogal arbeidsintensief is. De Towers Tour met gids Francesca blijft echter bestaan en privéfeesten en diners behoren ook tot de mogelijkheden. De Prins van de Toren – zoals Marco zijn vriend noemt – woont inmiddels zelf niet meer in zijn Gekroonde Toren. In de afgelopen negen eeuwen heeft de toren rijke families, gelovigen en gevangenen zien komen en gaan. Nu zijn bezoekers aan de beurt. In het koffiebarretje gaat Matteo’s telefoon en hij verontschuldigt zich dat hij moet gaan. Marco en ik lopen de twintig meter naar de ingang van de toren met hem mee.

Nog een foto en dan verdwijnt de toreneigenaar naar binnen. Met mijn hoofd in mijn nek kijk ik omhoog. De haken en deuren aan de buitenkant verraden dat Torre Prendiparte in de middeleeuwen onderdeel was van een woningcomplex. De toren is van steen, maar was via houten bruggen verbonden met de naastgelegen gebouwen. De rijke familie Prendiparte – die in haar hoogtijdagen zelfs een burgemeester ‘leverde’ – hoefde zo nooit af te dalen naar de straten beneden. Tegenwoordig wil iedereen juist omhoog: om te eten, drinken en slapen. En om je even – heel even – zelf de Prins of Prinses van Torre Prendiparte te voelen.