Onder toeziend oog van de bronzen Paus Gregorius XIII luiden duizenden Bolognezen op 31 december het oude jaar uit. De komst van het nieuwe wordt gevierd met een groot vuur en veel tradities. De meest opmerkelijke: Flessen gooien naar het Oudje.

De pop op Piazza Maggiore

Plotseling is het zover. Vuurwerk knalt de lucht in en om ons heen vallen de Bolognezen elkaar in de armen. Het is middernacht en op Piazza Maggiore viert heel Bologna de komst van het nieuwe jaar. Kurken van champagneflessen schieten de lucht in en de dj op het balkon van het middeleeuwse Palazzo del Podestà zweept met een mix van house, funk en soul de menigte op. Maar al snel gaan de ogen van de duizenden bezoekers naar de zijkant van Piazza Maggiore. Daar staat een huizenhoge pop die door inwoners ‘il Vecchione’ wordt genoemd. ‘Het Oudje’ wordt elkaar jaar door een andere kunstenaar ontworpen en staat al een paar dagen geduldig op dit moment te wachten. Zijn einde nadert. Want langzaam kruipen de kleine vlammetjes langs zijn benen naar boven. Dan gaat het snel: in een oogwenk verandert het enorme bouwwerk in een groot vreugdevuur. Vanaf de gevel van Palazzo Comunale – het stadhuis – kijkt paus Gregorius XIII rustig toe. Dit schouwspel kent hij. De inwoners ook. Weinig Bolognezen zijn dan ook verrast als de eerst fles door de lucht vliegt.

Flessen gooien naar de vlammen

Opeens is de donkere lucht boven Piazza Maggiore vol met glazen flessen die als brutale meeuwen over de bezoekers scheren. Mensen duiken lachend – en aangeschoten van de prosecco – weg, terwijl anderen zich juist oprichten om hun wijnfles met een grote boog in het vuur te mikken. Het is een traditie die door velen verguisd – want gevaarlijk – en door anderen omarmd wordt: is het misschien één keer per jaar toegestaan om roekeloos te zijn? Paus Gregorius XIII vindt het prima. Hij heeft zijn eigen zetel en kijkt neer op het Oudje dat voor het middeleeuwse stadhuis in vlammen opgaat. De 16de-eeuwse Paus – de enige Bolognees die het tot het Vaticaan schopte – heeft op ‘zijn’ Piazza Maggiore al wel voor hetere vuren gestaan. Letterlijk en figuurlijk. Sinds het bronzen beeld van Bologna’s held in 1580 op het statige voorportaal is geplaatst, heeft hij oorlogen, aardbevingen en vele renovaties en verbouwingen zien komen en gaan. Maar ook bevrijdingen, bruiloften en afstudeerfeesten hebben zich op Piazza Maggiore voor zijn ogen voltrokken. Om maar niet te spreken van de vele feesten die op 31 december om middernacht losbarsten. Dat Bolognezen kunnen feesten weet de bronzen Paus al lang.

Een bordje geluk en rijkdom

Dat bewijzen de inwoners van de stad die bekendstaat als de oudste studentenstad van Europa elk jaar met Capodanno. Officieel betekent dit ‘het jaar begint opnieuw’ maar het is ook de Italiaanse aanduiding voor oudejaarsavond. Een avond waar – zoals bij alles in Italië – veel tradities aan verbonden zijn. De meest opvallende Bolognese gewoonte mag inmiddels als bekend worden beschouwd: flessen gooien naar het brandende Oudje. Behalve een bezoek aan Piazza Maggiore zijn feesten binnenshuis echter ook populair. Veel Bolognezen vrezen de kou – en de vliegende flessen – en blijven wijselijk thuis. Met vrienden, familie en grote hoeveelheden eten en drinken. De traditie schrijft voor dat op oudejaarsavond linzen en worst worden geserveerd. Beide staan garant voor een voorspoedig en gelukkig nieuw jaar. Worst wordt namelijk gezien als teken van rijkdom en de linzen staan symbool voor de overvloed aan geld die liefhebbers van dit gerecht in het nieuwe jaar te wachten staat. Maar zoals Italianen – en zeker Bolognezen – betaamt, komt er in de loop van de avond van alles op tafel. De worst en linzen komen pas om middernacht, als de meeste mensen eigenlijk al vol zitten met zoete en hartige taarten, salades, koekjes en cake. Maar een bordje geluk en rijkdom durft niemand te weigeren.

Het nieuwjaarsconcert

Niet alle inwoners worden echter blij van vliegende flessen en brandende oude mannetjes. Voor muziekliefhebbers – en dat zijn veel Bolognezen – is er het nieuwjaarsconcert. Mede dankzij deze traditie werd Bologna in 2006 door UNESCO uitgeroepen tot Muziekstad. Een prestigieuze titel waarmee de stad toetrad tot een netwerk van steden die creativiteit als strategie beschouwen voor duurzame ontwikkeling. Elk jaar heeft een van de grote theaters de eer het filharmonisch orkest van Bologna te mogen ontvangen. Dit jaar is Auditorium Manzoni de gelukkige. Op nieuwjaarsdag worden hier beroemde muziekstukken – waaronder uiteraard de wals – van componisten als Verdi, Chopin en Strauss gespeeld. Auditorium Manzoni is gebouwd in 1933 en heeft onmiskenbaar wat fascistische trekjes: brede pilaren, grote stenen, veel symmetrie en weinig ornamenten. Maar binnen zorgen de duizenden lichtjes en rode fluwelen stoelbekleding voor een heel andere sfeer. Als het orkest aan het begin van de avond begint te spelen, worden op Piazza Maggiore de laatste resten van het Oudje opgeruimd. De tradities rondom oud en nieuw kenmerken de diversiteit van Bologna. Voor ieder wat wils, zou Paus Gregorius zeggen. Zo lang de flessen maar op het Oudje gericht zijn en niet op mij.